Izlet u Temišvar
U nedelju, 1. oktobra 2017., Društvo srpsko-indonežanskog prijateljstva NUSANTARA prelazilo je državnu granicu sa Rumunijom – zacrtani cilj bila je poseta Temišvaru. Iako obilazak Temišvara nije mogao proći bez razgledanja znamenitosti koje grad nudi, težište nedeljnog odlaska u Rumuniju bilo je na zvaničnim posetama – dva ključna susreta obeležila su izlet oktobra 2017.
Dr Vladan Tadić, generalni konzul Republike Srbije u Temišvaru, zvanično je primio predstavnicu Društva NUSANTARA u zgradi Generalnog konzulata. Gospodina generalnog konzula zanimale su naročito aktivnosti Društva srpsko-indonežanskog prijateljstva NUSANTARA. Sada su i samo Društvo i rad Društva poznati gospodinu Tadiću. Kontakt je uspostavljen, te se ubuduće može razmišljati i o mogućim vidovima saradnje.
Prilika je iskorišćena i da se dr Tadiću izrazi zahvalnost na intervenciji – njegovim posredovanjem delegacija Društva srpsko-indonežanskog prijateljstva NUSANTARA bila je pošteđena višečasovnog zadržavanja na graničnom prelazu sa Rumunijom. Zasluga je gospodina generalnog konzula Srbije što je NUSANTARA u Temišvar stigla brzo; na raspolaganju je, samim tim, ostalo više vremena i za drugu zvaničnu posetu – posetu domu Eparhije temišvarske. Njegovo preosveštenstvo gospodin Lukijan, episkop budimski i administrator Eparhije temišvarske, dao je blagoslov za posetu i otvorio vrata svoje episkopske rezidencije za članove Društva srpsko-indonežanskog prijateljstva NUSANTARA. Krajnje je neuobičajeno i dešava se izvanredno retko da se Eparhijski dom otvara za posetioce, pogotovo za svetovna lica. NUSANTARA je i ovde dobila specijalni tretman.
Osim naročite prilike da domaćin grupi bude Njegovo preosveštenstvo lično, u sedištu Eparhije temišvarske članove Društva srpsko-indonežanskog prijateljstva NUSANTARA sačekalo je još jedno prijatno iznenađenje – erudicija dr Saše Jašina, koji je detaljno i temeljno upoznao grupu sa kulturno-istorijskim vrednostima svojstvenim religijskom životu Srba u Rumuniji. Članovi Društva srpsko-indonežanskog prijateljstva NUSANTARA imali su retku priliku da se dive kako kulturno-istorijskom bogatstvu enterijera, biblioteke, izložbenih salona, tako i posebnim ikonama i drugim verskim i umetničkim eksponatima kojima obiluje dom Eparhije temišvarske.
Usledio je obilazak tri glavna gradska trga, Trga Pobede, Trga Slobode i Trga Ujedinjenja, najživopisnijeg trga u Temišvaru. Ono najvrednije od znamenitosti koje nudi Temišvar skoncentrisano je na nabrojanim trgovima. Na Trgu Ujedinjenja, u blizini doma Eparhije temišvarske, nalazi se i restoran “Karađorđe”. Članovi Društva srpsko-indonežanskog prijateljstva NUSANTARA imali su prilike da se osveže i ručaju u srpskom restoranu usred najvećeg grada u zapadnoj Rumuniji.
Izlet je završen predahom i kupovinom u tržnom centru „Iulius Mall“, jednom od najvećih u ovom delu Evrope.
Biljana Đorđević
Članovi Društva srpsko-indonežanskog prijateljstva NUSANTARA, početkom oktobra meseca, posetili su grad Temišvar, koji sa više od 400.000 stanovnika, slovi za najveći grad Banata i četvrti grad po veličini u susednoj Rumuniji. Iako kroz grad protiče samo reka Begej, Temišvar duguje ime reci Tamišu. Razlog ovome je povezanost i isprepletanost tokova ove dve reke u prošlosti na području grada. Kasnijom kanalizacijom i obaloutvrdom njihovi tokovi su dobili drugačije pravce. Zanimljivo je da je Temišvar jedan od rumunskih gradova koji su najudalo2;eniji od prestonice Bukurešta, dok je sa druge strane grad mnogo bliži Beogradu (155 km). Temišvar je poznat i kao kulturni, obrazovni i trgovački centar zapadne Rumunije i najveći kulturno-istorijski centar Srba u ovoj zemlji. Najviše srpskog življa okupljeno je upravo u ovom gradu, gde inače postoje mnoge kulturne ustanove koje ih zbližavaju. U Temišvaru se nalazi sedište Eparhije temišvarske Srpske pravoslavne crkve, kao i Saveza Srba u Rumuniji, a ovde se izdaje i srpski nedeljnik „Naša reč“. Temišvar je poznat i kao „Mali Beč“, jer je grad veoma dugo bio pod Habzburgovcima i njegovo središte svojom arhitekturom i ambijentima podseća na stari deo Beča. Prvi je evropski grad koji je dobio električno osvetljenje, a postoje tvrdnje da je neke od zgrada i jedan mosta preko Begeja, projektovao čuveni Gustave Eiffell. U novijoj istoriji poznat je kao grad u kome je počeo ustanak, koji je doveo do sloma režima diktatora Nikolae Čaušeskua. Nekada, bio je iza „Gvozdene zavese“ a danas, 28. godina kasnije, moderan grad. Staro jezgro Temišvara oblikovano je tokom 17. i 18. veka pod uticajima koji su zračili iz središta Austro-ugarske, Beča i Pešte. Ono je sastavlo2;eno iz četvrti sa nekoliko istorijskih trgova i promenada. Staro gradsko jezgro je danas veoma živ deo grada sa brojnim barovima, klubovima i gostionicama. Naročito su popularna mesta okuplo2;anja na starom baroknom trgu. Članovi Društva NUSANTARA, koje osim Beograđana i Pančevaca, okuplja i članove indonežanske diplomatske zajednice, imali su priliku da obiđu znamenitosti Temišvara i da obogate svoja saznanja o ovom ljupkom gradu. Usledilo je razgledanje Trga pobede (Piaţa Victoriei), na kojem se sa jedne strane nalazi zdanje Opere i nacionalnog teatra, sagrađenog 1872. godine. Autori ovog zdanja su bili arhitekti Fellner i Helmer, čiji je projektni atelje iz Beča, projektovao više od 40. pozorišnih zdanja širom Austro-ugarske i Evrope. Neka od njih su i danas u funkciji. Na drugoj strani trga nalazi se velelepna Saborna (rumunska) crkva Banatske mitropolije. U sredini trga, nalazi se parkovna površina, ukrašena raznobojnim cvećem, alejama i klupama. U njemu se na stubu visokom pet metara, nalazi statua vučice koja doji Romula i Rema, poklona grada Rima iz 1926. godine, te fontana u obliku zvezde petokrake, sa ribama iz čijih usta šikljaju mlazevi vode. Trg oivičuju reprezentativna zdanja sagrađena između 1910. i 1914. godine, u stilu barokne-bečke secesije i rumunskog neo- Brâncoveanu-stila. Autor većine tih zdanja bio je arhitekta László Székely. Tu se nalaze brojne prodavnice, kafei i letnje bašte u kojima gosti rado sede sa namerom „da bi videli i bili viđeni“. U vreme našeg boravka u Temišvaru, na Trgu pobede, odvijala se smotra limenih duvačkih orkestara. Muzičari u različitim rumunskim narodnim nošnjama, hodali su oko trga u ritmu koji su diktirali bubnjevi i doboši. Ponešena ritmom, grupa je stigla do Trga slobode (Piaţa Libertăţii) kojim neprikosnoveno vladaju golubovi. Na trgu se nalazi stara gradska većnica, sagrađena u periodu od 1731-1734 godine, kao stilska mešavina baroka i renesanse, na osnovu ideje italijanskog arehitekte Pietra del Bonza. Ispred reprezentativnog zdanja, nalazi se statua svetog Nepomuka i Marije, a nešto dalje i bista Decebala, poslednjeg dačkog kralja. Na trgu se nalazi i nekoliko vojnih ustanova. Ispred jedne od njih, nalaze se dve stare smreke, koje su zasađene 1923. godine u znak sećanja na osnivanje velike Rumunije (1921-1947).
Trg ujedinjenja (Piaţa Unirii) najstariji je trg u Temišvaru i najprometnija turistička destinacija. Nalazi se u starom jezgru Cetate, odnosno nekadašnje tvrđave, od koje je danas moguće nedaleko od trga, videti samo preostali deo Bastiona Marije Terezije. Trg je okružen reprezentativnim zdanjima i crkvama, obojenim uglavnom pastelnim bojama, izgrađenim pretežno tokom 18. i 19 veka, u baroknom stilu. Na centru trga nalazi se Stub kuge i arteški bunar dubok 400. metara koji sadrži sumpornu termalnu vodu. Trgom sa jedne strane, dominira rimokatolička katedrala Svetog Đorđa građena između 1736. i 1774. godine po zamisli arhitekte Joseph Emanuel Fischer von Erlach-a. Sa druge strane trgom dominira Saborna srpska pravoslavna crkva sa zgradom Vikarijata Eparhije Temišvarske Srpske pravoslavne crkve i starim sedištem Saveza Srba Rumunije. Uz poseban blagoslav, episkop budimski i administrator temišvarski, gospodin Lukijan, otvorio je vrata svoje eparhijske rezidencije i muzeja eparhije temišvarske za članove Društva srpsko-indonežanskog prijateljstva NUSANTARA, koji su imali jedinstvenu priliku da se upoznaju sa bogatim kulturno-istorijskim životom Srba u Rumuniji, kao i vrednim eksponatima, bibliotekom i drevnim ikonama, koje se brižno čuvaju u eparhijskoj rezidenciji. Dr Saša Jasin bio je više nego nadahnuti vodič, i plenio je pažnju članova Društva, interesantnim pričamna o Srbima iz Banata.
Na trgu se nalazi i Barokna palata (nekadašnje sedište Srpske Vojvodine) i Saborna crkva srpske pravoslavne crkve, sagrađene 1748. godine, u kojoj se nalazi vredni ikonostas, delo Konstantina Danila i majstora Mihaila Janića iz Arada. Trg ujedinjenja u Temišvaru u prošlosti poznat kao Glavni trg, ima veliki značaj za Srpsku nacionalnu manjinu koja živi u Rumuniji, kao i u samom gradu. Zato ne bez razloga, trg nazivaju još i starim srpskim jezgrom, dok lokalni Srbi, ovaj deo grada nazivaju Temišvar grad. Danas je Trg Ujedinjenja okružen mnogim restoranima, kafeima i letnjim baštama. Za posebne prilike, kakvi su živi koncerti, razne gradske i državne proslave i slične manifestacije, postavlja se bina i izvode prigodni programi. Za kraj boravka u Temišvaru preostalo je još vremena za individualnu šetnju po gradu i šoping u „Iulius Mall-u“, jednom od najvećih tržnih centara u Rumuniji i ovom delu Evrope. Izlet je realizovan uz pomoć i podršku Generalnog konzulata Republike Srbije u Temišvaru i Generalnog konzula, gospodina Vladana Tadića, sa saradnicima.
Sonja Lapatanov